شمال نیوز : یکی از مشکلاتی که همین امروز بسیاری از شهرک‌ها و نواحی صنعتی مازندران با آن مواجه هستند کمبود نیروی کار ماهر و نیمه‌ماهر است که به‌زودی به یک بحران برای واحدهای صنعتی تبدیل خواهد شد اما تا امروز کسی به‌ویژه نهادهایی که بودجه و اعتبار می‌گیرند برای «مهارت‌آموزی» تلاشی برای تدبیر آن انجام نمی‌دهند.

البته برای شناسایی ریشه‌ها و رفع این مشکل چند دستگاه از آموزش و پرورش تا شرکت شهرک‌های صنعتی، اداره‌کل صمت و فرمانداری‌ها باید با هم همکاری کنند و مسیرهایی برای حل این مشکل بیابند ضمن این‌که کم‌رنگ شدن فرهنگ کار و تلاش که یک موضوع فرهنگی است نیز باید مورد توجه باشد و لازم است  در این زمینه نیز کار فرهنگی صورت بگیرد و کار و فعالیت صرف نظر از این‌که در یک ساختمان اداری شیک باشد یا در یک کارخانه در گوشه شهر، جایگاه خود را به عنوان «عبادت و خدمت به مردم»  در خانواده‌ها پیدا کند و فی‌المثل این رویکرد نادرست که همه ترجیح بدهند فرزندشان پزشک یا خلبان باشد از ذهن‌ها پاک شود.

اما موضوع اصلی ما در این گزارش این است که سهم اداره‌کل فنی و حرفه‌ای استان مازندران در این وضعیت ناگوار که روندی صعودی به خود گرفته است چه اندازه است ؟    

«سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور» در سال 1360 با تغییر و تحول و ارتقای چند مرکز و سازمان که قبل از انقلاب به «مهارت‌آموزی» مشغول بودند، تأسیس شد و مأموریت اصلی این سازمان و ادارات متناظر استانی و شهرستانی آن نیز آموزش مهارت، تولید استانداردهای مهارت‌آموزی، سنجش مهارت و ارزشیابی نیروی کار است و این آموزش در دو بخش مراکز دولتی و خصوصی ارائه می‌شود.

سوال ما این است که چرا امروز که وضعیت نیروی کار ماهر و نیمه‌ماهر به حد بحرانی نزدیک شد، این اداره‌کل شانه از کم تحرک است و اقدام عاجل و عملیاتی قابل توجهی صورت نمی دهد  ؟ 

نه اداره‌کل صمت، نه آموزش و پرورش و نه شرکت شهرک‌های صنعتی وظیفه قانونی برای آموزش این مهارت‌ها را ندارند و امروز وضعیت در برخی شهرک‌های صنعتی به‌گونه‌ای است که برخی مدیران صنعتی وقتی دیدند اداره‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای کم تحرک است، حاضر شدند با هزینه شخصی، به آموزش نیروهای موردنظر خود اقدام کنند.

یکی از نقدهای جدی که به اداره‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای مازندران وارد است این است که مدیرانش در اظهارات ویترینی ادعا می‌کنند که آموزش در مراکز تابعه این دستگاه اجرایی، کاملاً رایگان است اما وقتی مهارت‌آموز  اقدام به نام‌نویسی می‌کند می‌بیند عمده مهارت‌هایی که مورد نیاز بازار کار است و ارزش آموختن دارد مانند حسابداری، آموزش برنامه‌نویسی و رایانه‌کار و .... تنها در مراکز بخش خصوصی که تحت نظارت اداره‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای انجام می‌شود که باید شهریه قابل توجهی بپردازند. 

نقد دومی که به عملکرد شخص مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای مازندران بر می‌گردد این است که در میانه این‌همه گلایه‌ای که مدیران واحدهای تولیدی در مازندران دارند، سکوت کرده و اظهارنظر قابل توجهی نمی‌کند .  

• حدود یک‌سوم متقاضیان کار دارای مهارت هستند

مدیرکل دفتر توسعه نهادهای کارآفرینی و هدایت نیروی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می گوید : بیش از ۶۲ درصد کارجویانی که به ثبت درخواست‌های شغلی در سامانه اقدام کرده‌اند فاقد مهارت بوده و حدود یک‌ سوم متقاضیان کار دارای مهارت هستند.

«امید ملک» گفت: براساس آمار و اطلاعات ثبت‌شده در سامانه جستجوی شغل، ۴۹ درصد کارجویان ثبت‌شده دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی و ۵۱ درصد متقاضیان کار نیز فاقد تحصیلات دانشگاهی هستند.

وی افزود : همچنین در این میان، ۶۲ درصد کارجویانی که به ثبت درخواست‌های شغلی در سامانه اقدام کرده‌اند فاقد مهارت بوده و حدود یک‌ سوم متقاضیان کار، دارای مهارت هستند.

ملک با بیان این‌که ایجاد تطبیق میان آموزش‌های آکادمیک و مهارتی با نیاز بازار کار نیازمند طراحی سازوکار لازم برای تقویت ارتباط بین نظام اطلاعات بازار کار، نظام اطلاعات آموزش و تربیت فنی‌وحرفه‌ای و مهارتی، نظام اطلاعات صلاحیت حرفه‌ای و نظام طبقه‌بندی مشاغل است، گفت: تحقق این امر مستلزم همکاری و هماهنگی دستگاه‌های متولی امر آموزش و مهارت در سطوح مختلف است.

البته درصدی که در سخنان معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمد، در مقیاس ملی بود و به نظر می رسد در این زمینه اوضاع مازندران بدتر است و درصد بیشتری از جوانان جویای کار، فاقد مهارت هستند که ادامه این وضعیت، ممکن است تولید و اشتغال در واحدهای صنعتی استان را با یک چالش بزرگ مواجه کند.

همین امروز که در زمستان 1402 هستیم یکی از مشکلات کارگاه‌های کوچک، به‌کارگیری کارگران غیرمجاز و اتباع خارجی است که اگر از این منظر نگاه کنیم، باید به آنان حق داد و از جریمه آنان خودداری کرد چون اگر اقدام به جذب کارگر خارجی نکنند، واحد تولیدی و معدنی آنان از کار می‌افتد و باید از مدیرکل فنی و حرفه‌ای مازندران پرسید که چه اقدامی برای آموزش مهارتی به نیروهای جوان بومی و معرفی آنان به واحدهای تولیدی انجام داده است؟ 

• فنی و حرفه‌ای باید به سمت آموزش مهارت برود

حجت‌الاسلام صحبت‌اله رحمانی معاون حقوقی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در اولین رویداد مردمی اشتغال در مازندران به این ناترازی اشاره کرد و گفت : کمبود نیروی کار ماهر را از جمله مشکلات کارفرمایان در مازندران است.

وی با تأکید بر این‌که وظیفه سازمان فنی و حرفه‌ای سنگین است و باید به سمت مهارت و آموزش برویم، گفت:  جویای کار ماهر نداریم و بیشتر کارجویان، فاقد مهارت هستند و آنچه که معضل جامعه ما بوده فقدان مهارت‌آموزی و مدرک‌گرایی است.

در چنین شرایطی که حتی مدیران ارشد آموزش فنی و حرفه‌ای ، از فقدان نیروی کار ماهر و نیمه‌ماهر با عنوان یک چالش در مازندران یاد می‌کنند و تأکید دارند این اداره مسئول مهارت‎آموزی است ، اداره کل فنی و حرفه ای مازندران به جای این‌که گامی عملیاتی بردارد و حتی کارشناسان خود را به شهرک‌ها و نواحی صنعتی بفرستد و تلاش کند تا بخشی از مشکل را حل کند، مشغول اقدامات نمایشی و سرگرم‌کننده ازجمله امضای تفاهم‌نامه با  اداره‌کل اوقاف و امور خيريه و  سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان مازندران است.

آخرین اقدام نمایشی در اداره کل آموزش فنی و حرفه‌ای استان روز گذشته انجام شد و آن افتتاح مجمع خیّرین توسعه و ترویج آموزش‌‌های فنی و حرفه‌‌ای استان مازندران بود.

مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌‌ای مازندران در حاشیه این مراسم که تلاش کرد با دعوت از تعداد بسیاری از مدیران استانی، نمایشی تمام عیار تکمیل کند، گفت: مجمع خیّرین توسعه و ترویج آموزش‌‌های فنی و حرفه‌‌ای به‌دنبال راهکارهایی است تا توجه مسئولین کشور را به موضوع مهارت‌‌ورزی افزایش دهد، زیرا تجربه نشان داده است، کسانی که دارای مهارت باشند بیکار نخواهند ماند و امکان اشتغال برای آن‌‌ها وجود خواهد داشت.

وی ادامه داد: این مجمع، به دنبال جذب افراد خیّر برای سرمایه‌گذاری در زمینه مهارت‌‌آموزی و اشتغال است تا بتوان معضل جوانان تحصیل کرده بیکار را حل نمود و زمینه را برای توسعه آموزش‌‌های فنی و حرفه‌ای فراهم آورد.

البته ما هم مانند هر شهروندی از این‌که خیّرین برای حل مشکلات ورود کنند،  خوشحال خواهیم شد و همه می‌دانیم چه اندازه حضور خیّرین مدرسه‌ساز در آموزش و پرورش و خیّرین سلامت در حوزه بهداشت و درمان بسیار مفید و موثر بوده است به‌ویژه این‌که دستگاه‌هایی چون آموزش و پرورش و بهداشت و درمان، دستگاه‌هایی پرهزینه هستند و اعتبارات ملی کفاف نیاز آنان را نمی‌دهد و حضور خیّرین نیز طی این چند سال در ساخت و تعمیر و تجهیز مدارس و همچنین مراکز درمانی بسیار چشمگیر بوده است.

نکته مبهم در خصوص این مجمع در اداره‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای این است که روشن نیست این مجمع چه کاری باید انجام دهد آن هم در شرایطی که اداره‌کل آموزش فنی و حرفه‌ای مراکزی خصوصی دارد که بخشی از کار آموزش را آنان برعهده دارند و از نظر اعتباری نیز چندان در مضیقه نیست و پُر بیراه نیست اگر بگوییم مدیرکل توقع دارد همین چهار قلم کاری که خود انجام می‌دهد را نیز به مجمع جدید واگذار کند و خود تنها در جلسات بنشیند و در اتاق خود نامه امضا کند.     

به هر روی با وضعیت موجود در مازندران ، متاسفانه فقط باید گفت : « مهارت آموزی» شاید وقتی دیگر ....!